Giới thiệu tổng quan về cây và quả Tầm Bóp Nam Mỹ (Golden berry)
KHÁM PHÁ VỀ CÂY TẦM BÓP NAM MỸ - GOLDEN BERRY
1. Tên khoa học của Tầm Bóp Nam Mỹ - Golden berry
Tầm Bóp Nam Mỹ (Thù lù Nam Mỹ) có tên khoa học là Physalis peruviana, tên tiếng Anh là Golden berry được đặt tên đầu tiên bởi Carl Linnaeus vào năm 1763, thuộc họ cà chua (Solanacea), có nguồn gốc từ dải núi Andes, Nam Mỹ. Người Inca cổ đại đã thuần hóa từ cây hoang dại thành cây trồng nông nghiệp vào thế kỷ thứ 18, hiện nay đã được phổ biến trên hầu khắp các quốc gia trên thế giới.
2. Hình thái của cây Tầm Bóp Nam Mỹ
2.1 Thân, lá, rễ
Tầm Bóp Nam Mỹ là cây thân gỗ hàng năm, cao từ 2-3m, lá hình bầu dục có răng cưa,
Tầm Bóp Nam Mỹ có bộ rễ chùm và phát triển rất mạnh mẽ.
2.2 Hình thái hoa
2.3 Hình thái quả và hương vị
Quả Tầm Bóp Nam Mỹ thuộc dòng quả mọng, có hình tròn hoặc bầu dục, có lớp vỏ mỏng như giấy bao quanh hết sức đặc biệt, tạo nên nét đặc trưng của giống loài này.
Đường kính quả: dao động trong khoảng 1.5cm – 2.5cm/quả (lớn hơn nhiều so với giống thường mọc dại tại Việt Nam). Khối lượng quả: dao động trong khoảng 6 - 20g/quả. Quả màu xanh khi còn non, khi chín chuyển màu từ vàng đến vàng cam. Mùi hương của quả Tầm Bóp Nam Mỹ là sự pha trộn độc đáo giữa mùi hương của dâu, nho, cam, chanh dây, táo, dứa và kiwi.. Vị là sự hòa quyện giữa vị chua thanh và ngọt đặc trưng.
3. Các tên gọi Tầm Bóp Nam Mỹ (Physalis Peruviana) trên toàn thế giới
Tầm Bóp Nam Mỹ (Thù lù Nam Mỹ) có cách gọi tên cực kỳ phong phú trên toàn thế giới, sau đây là một số sưu tầm về tên gọi đối với giống loài kỳ lạ này: Uchuva (Colombia), Aguaymanto (ở những nước nói tiếng Tây Ban Nha), Topotopo (ở những nước nói tiếng Quechua), Tomatillo (Mexico), Cape Gooseberry (Nam Phi), Uvilla (Ecuador), Goldenberry (ở các nước nói tiếng Anh), Ciplukan (Indonesia), Rasbhari (Ấn Độ), Giant Poha berry (Hawaii), Trái Lồng đèn (Lantern fruit) hoặc Hoàng cô nương (Hoang Guniang) hoặc Lồng đèn vàng (Guajindeng) (Trung Quốc), Tầm Bóp, Thù lù, Bồm bộp, Lồng đèn cạnh, Anh đào đất… (Việt Nam)…
4. Thành phần dinh dưỡng của quả Tầm Bóp Nam Mỹ
Quả Tầm Bóp Nam Mỹ được lọt top 10 loại trái cây ngon nhất thế giới theo bình chọn của trang Mysterious World. Theo công bố của USDA-SR21 về thành phần dinh dưỡng của quả Tầm Bóp Nam Mỹ, thì trong loại quả này đặc biệt giàu vitamin A, C, B3 và giàu các khoáng như Fe, K, Ca, P..... Mỗi trái Tầm bóp nhỏ bé được ví như mỗi viên vitamin tổng hợp hoàn toàn tự nhiên. Tầm bóp được ưa chuộng như vậy vì thành phần chất chống oxy hóa rất cao, chỉ số Glycemic (15) thấp hơn đu đủ, chanh dây, lựu, quả việt quất. Cộng đồng ăn kiêng ở các nước phát triển xếp Tầm bóp vào danh mục “Super foods” về chống oxy hóa, chống lại bệnh suy giảm trí nhớ (Alzhermer), run chân tay (Parkinson) ở người già hoặc những bệnh nhân ung thư, tiểu đường, gan…. Có những nơi xem Tầm bóp là loại trái cây kỳ lạ (Exotic fruit) bởi màu sắc vàng rực đẹp mắt, mùi thơm pha giữa dâu, nho, táo, dứa, kiwi… vị ngọt và chua bất ngờ hòa quyện.
5. Những lợi ích tốt cho sức khỏe con người của Tầm Bóp Nam Mỹ
Lợi ích chống oxy hóa:Tầm Bóp được sử dụng rộng rãi để điều trị và hỗ trợ bệnh tiểu đường, viêm gan, sốt rét, thấp khớp, ung thư, viêm da và hen. Có hai phương pháp chiết xuất : thứ nhất là nước nóng, thứ 2 là dùng ethanol. Theo nghiên cứu của 1 trường ĐH của Đài Loan kết luận rằng các chiết xuất pp ethanol của Tầm Bóp cho ra hợp chất chống oxy hoá tốt và cao nhất.
Bảo vệ gan và thận chống xơ hóa:Nhiều nghiên cứu tiến hành trên gốc rễ Tầm Bóp cho thấy hiệu quả bảo vệ gan và thận, chống xơ hóa. Thành phần alkaloids, andolides và flavonoid chiết xuất từ thân cây, gốc rễ của Tầm Bóp được sử dụng an toàn và cải thiện tình trạng xơ hóa.
Giúp người mang thai khỏe mạnh:Một phụ nữ mang thai cần khoảng 27 mg sắt mỗi ngày. Sắt chứa trong Tầm Bóp 1.4mg/140gr có thể cung cấp cho người mang thai đầy đủ mỗi ngày lượng sắt cần thiết và tăng sức đề kháng của cơ thể.
Giúp giảm đau và kháng viêm cho khớp:Vì Niacin đóng một vai trò trong việc tăng lưu lượng máu đến các bộ phận đặc biệt, nó cũng có thể giúp làm giảm đau khớp do tăng lưu lượng máu tới những vùng đau đớn. Nó giúp cải thiện sự mềm dẻo khớp và giảm đau. Tầm Bóp là nguồn vitamin B3 tốt nhất (Niacin). Vì vậy, nếu đưa Tầm Bóp vào chế độ ăn uống thông thường sẽ giúp bạn cải thiện tình trạng viêm và đau khớp.
Khả năng nhận thức:Có nhiều hoạt chất chống oxy hoá khác nhau trong Tầm Bóp, một số trong đó có nguồn gốc từ lượng vitamin C rất lớn, cũng giúp loại bỏ sự hình thành mảng bám trong các đầu mút dây thần kinh, hoặc trên dây thần kinh, thường gây ra bởi các gốc tự do làm cho oxy hóa tức thời. Tầm Bóp có liên quan đến việc tránh các rối loạn nhận thức nhất định, chẳng hạn như bệnh Alzheimer (chứng sa sút trí tuệ) và Parkison (run chân tay). Tầm Bóp chứa 15,4 mg vitamin C, chiếm 17,11% giá trị khuyến cáo hàng ngày. Tầm Bóp cũng có thể tăng cường khả năng nhận thức ở những người trẻ, tăng trí nhớ, tập trung.
Cải thiện chức năng tim mạch: Tầm Bóp có sẵn hàm lượng Viamin B1 (Thiamin). Vitamin này chịu trách nhiệm sản xuất acetylcholine, chất dẫn truyền thần kinh, truyền thông điệp tới các cơ và dây thần kinh. Sự thiếu vitamin B1 gây giảm neurotransmitter và gây nhịp tim không đều. Thiếu nghiêm trọng có thể gây suy tim sung huyết. Ăn Tầm Bóp tươi đều đặn có thể giúp bổ sung B1.
Cải thiện mắt: Thị giác tốt hơn đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống của chúng ta. Thị giác tốt nếu chúng ta sử dụng thực phẩm giàu vitamin A như Tầm Bóp thường xuyên. Ngoài ra, Vitamin A trong Tầm Bóp sẽ giúp cải thiện tình trạng đục thủy tinh thể.
Các ứng dụng và lợi ích truyền thống khác của Tầm Bóp Tầm bóp được sử dụng trong y học dân gian như là thuốc hạ sốt, chống ung thư, hạ sốt, kháng mycobacterial, miễn dịch và chống viêm và lợi tiểu, cũng để xử lý các bệnh như viêm da, sốt rét, thấp khớp, bệnh bạch cầu, và bệnh viêm gan hoặc dùng thân cây khô để nấu nước tắm cho trẻ con trị bệnh ngoài da. Tầm bóp là một loại dược thảo phổ biến được sử dụng bởi các bộ lạc Muthuvan sống trong khu vực rừng Shola chống lại chứng vàng da ở Kerala, Ấn Độ hoặc tăng cường sinh lực cho người lao động nặng. Lá Tầm bóp được dùng như thuốc lợi tiểu và chống loạn nhịp ở Colombia. Lá Tầm bóp tươi thường được áp dụng như thuốc chống viêm ở Nam Phi. Để làm giảm các rối loạn ở tiêu hóa trẻ em, ở Zulus tầm bóp được coi như một loại thuốc xổ, tốt cho đường ruột. Trong y học Việt Nam, toàn bộ thân, lá, trái, rễ được dùng làm thuốc điều trị tiểu đường và bệnh ngoài da
6. Nhu cầu về thổ nhưỡng, khí hậu của Tầm Bóp Nam Mỹ
Cây Tầm Bóp Nam Mỹ là loại cây trồng nhiệt đới tuy nhiên chúng lại thích hợp nơi có độ cao từ 1.000m - 3.000m so với mực nước biển, và biên nhiệt độ giữa ngày và đêm điều hòa từ 15-25 độ là thích hợp nhất. Với điều kiện này Tầm Bóp Nam Mỹ sẽ cho sản lượng và hương vị tốt nhất. Loại đất để phát triển cây Tầm Bóp Nam Mỹ thích hợp nhất là đất đỏ hoặc đen pha cát. Tầm Bóp Nam Mỹ cũng là loại cây cần lượng nước hàng ngày cao, không chịu được hạn.
7. Bản đồ Tầm Bóp Nam Mỹ trên thế giới
Tầm Bóp Nam Mỹ hiện nay đã có mặt hầu hết các châu lục trên Toàn thế giới, tuy nhiên sản lượng trồng trọt lớn nhất nằm ở các Quốc gia Nam Mỹ dọc theo dải núi Andes như Colombia, Peru, Ecudor, Brasil...
8. Ứng dụng của Quả Tầm Bóp Nam Mỹ hiện nay
Tầm bóp Nam Mỹ ngày càng được sử dụng làm thực phẩm rộng rãi ở nhiều quốc gia, đặc biệt các quốc gia phát triển như Anh, Pháp, Hà Lan, Mỹ, Canada, Úc, Đức, Phần Lan, Bỉ, Nhật, Singapore, Nga, Canada, Úc, Đài Loan, Trung Quốc, Hàn Quốc...
Tầm Bóp Nam Mỹ có thể ăn tươi trực tiếp, hoặc làm nước ép, sinh tố, sấy khô, mứt, rượu, nước lên men, hoặc chiết xuất làm nguyên liệu trong dược phẩm và mỹ phẩm phẩm.